Li "Gelîyê Ziving"

Êkin serridî bûn, deşt bi bijîgewrên gênim wek avek meyî dihate xuya, lê, dîsa jî ew tî bûbû. Li ber serê her erdekî darek hebû, da ku cotkar li payîzê nanê xwe li bin bixwen, û li havînê palevan ava sar vexwen. Çûkê çêlikên xwe mezin dikirin, mişk ji seriyekî êrd diçûn serîyê din, êdî sebra wan nema bû, li benda mûsimê bûn, te digot qey wan ew çandiye, qey ew xwedî erd in. Bihîstina hatina havînê nû di nav maran de belav bûbû, çêlikmaran digotin em ê derên, tofanan digotin "na" belkî dîsa serma were, hîn wan baweriya xwe bi germê nekiri bûn.
Li ser zik min xwe avêjtibû sîka darê û bi te ez mijûl bûm, min digot sibe em ê dîsa werin bin vê darê, te digot "na", du sibeyan. Ba bi kur de diçû û dihat, ew darûber hemû berê xwe wir de dikir, her ku ba ber me dihat, gênim serîkên xwe pevde berve me hildidan, çûk berve me difirîn, dar berve me dihezîn, berê çiyayê Hewarê pevde berve min û te dibû.
Ew çol li halê xwe şa bû, ez û te li halê xwe, û milet li halê xwe xwe amade dikir. Hêl-hêlên wan boyî amadebûnê nedigihêjtin deştê, serikên gênim qet vîvîza tûjkirina dasikên palê nedibihîstin, rêya êrdan qet nizanîbûn ku hin cîranan hespekî xwe din kirîne, tayên gênim qet nedibihîstin ku milt î werîsan bo cerceran dirise...
Patoz hatin, cercer loqbûn, derrase geriyan, û ew gênim hilat, bû pirêzeyek vala wek sîngê min ma...
Çûkê çêlikên xwe bi firê xisti bûn û ji wir çû bûn, erd bûbû serrad bi qulikên mişkan, vizviza kulî li şûn dengê tivîrkê dihat, roja sêşemê bû, du rojan berî wê jî, tu çû bû.

Neyînî

Franz Kafka 1883- 1924

Dema ez rastî keçek xweşik têm, û jê re dibêjim:
"Bi destora te, ka wer biçe bi min re", û ew bê deng di kêleka min re derbas dibe, yanê hew ew ji min re dibêje:
"Tu ne begekî nav şêrîn e, tu ne emerîkîyekî bi kultûrê hindî ye, ne yekî şav melûl î, ne çerm hilû nazî, ti carî tu neçuye ber ew golên avê yên mezin, û li wir, li wa derê ku were dêtin. Yanê divê ez bêjim: Çima keçek wek min xweşik divê bi te re biçe?"
"Tu ji bîr dike, ku tu ne di otomobîlek li kolanek dirêj tê hêl kirin; ez nabînim ku tu wek began e, yên ku cilên wan hevgirtî; memikên te tam li bercilê binî hatine, lê qît û ranên te wek kesên xwe ji şabûnekekê bi şûn de didin bûne; tu bi rêve diçe bi kirasê xewê ê bi kaxazan lihev hatiye malî kirin, wisa wek payîza berê ji boyî me hemiyan xweş bû, û werhasil baş e ku neqenciya jihanê li ba te heye- tu bi kê û ji kê re dikenê"
"Erê, ya me herduwan rast e, û jiber tiştê nayê neînî ku dihêle em bizanibin, em dikarin, ne rast e, gerek her kes bi rêya xwe de biçe malê".
________________
Çavkanî: Dommen og andre fortellænger, Franz Kafka, på dansk Villy Sørensen 1998, 3.ud, 2.oplag, denamrk.
Wergerandina ji danîmarkî ji aliyê min ve Dara Kurdo.

?Helbestvan çî ye

Mirovekî xemgîn e, yê ku êşên kûr di dil de vedişêre, lê, lêvên wî bi vê rengî çê bûne, ku bayê keser û 

qêrînan tê bi ser de, tê xuya ku ew wek mûsîkek xweş e. Ya dike ku ew xemgîn e, di werzekî çêlan de, hêdî hêdî diêşe wek gotinên ji êgir werin gotin, ew qêrînên wan nikarîbûn bigihêjtana guhên gayan ku wan bitirsînin, ji wî re wek mûsîkek xweş e

Qelfên mirovan li serê helbestvên kom dibin û dibêjin: Dîsa bistire lo!, wek were gotin, xwezî êşên nû canê te biêşînin, û xwezî lêv pirpitî wek xwe bimînin; jiber ku qêrînê, dê em bitirsandana, lê mûsîk xweş e.  û rexenvan ber ve tên, û dibêjin: Ev tişta rast e, û wisa be gerek, ligor qaîdeyên ilmê bedewitîyê

Niha me ew fehm kir, ku rexnevanek jî wek helbesvanekî ye, bi qas tayê mû wek hev in, li ba wî tişt ji bilî êşa dil tine ye, li ser lêvan mûsîk tine ye. Binêr, jiber wê ez dixwazim karkerek bim, berazan xwedî bikim li bajarê Amagerbro û ji berazan ve werim fehm kirin, çêtir e ku ez helbestvanek bim û ji mirovan ve şaş bêm fehm kirim 

_____________________________________

 Ji danîmarkî hatiye wergerandin ji alîyê min ve, Ⓒ Darakurdokopîkirina bêyî ku çavkanîya wergerê were binavkirin qexe ye

:Çavkanî

http://sks.dk/EE1/txt.xml#ss27 

  Ji pirtûka Søren kierkegaard(Sêurin kêyêrkegard) Enten - Eller, perçeyê ewil

Hinek ji gotinên hin fîlozofên Roma û Yonanistanê

Ersto(Aristo - 384 B.Z):
- Mirov berî evînê tiştek e, dema ew bi evîndarî tiştek e, û piştî evînê ne tiştek e.
- Evîn wek agirê şer e, tu dikare vêxe, lê nikare vemirîne.
- Hevalê hemîyan, ne hevalê ti kesî ye. 
- Tiştê her zehmet di jiyanê de, ku tu xwe nas bike.
____________________________
Sokrat(Socrates - 399 B.Z):
- Jin rêderên her şerî ne.
- Min jê re rojekê got:
Yê ku mirov dixwaze ku jinek wî fehm bike
Bi ser min de qêrî û got:
Yê ku jin dixwaze ku mirov jê wê hez bike.
- Bizewice, eger jinek baş bi dest te ket, tu wê şad bijî, eger ne baş bû, tu wê bibe fîlozof.
- Zanebûn çêrkîniya dike bedew, lê bedewî nikare çareyekê ji cihêletê re bibîne.
- Ez mirovekî paqij bûm, lewra ez nebûm siyasetmedar.
_____________________________________________
Hîrodot(Herodotus -484 B.Z):
- Di dema aştiyê de zar bavên binax dikin, di demên şer de bav zaran binax dikin.
- Ku meriv hesûdiyan li te bikin, çêtirî ku dilê wan ber te keve.
- Şert û mercên jiyanê meriv digirin, lê meriv nikare bi wan bigire.
________________________________________________
Efletûn(Plato - 427 B.Z):
- Evîn nexweşyek mêjî a pêtal e.
- Ramandin axaftina can e.
- Demê destê meriv digehê evînê, dibe helbestvan.
- Armanca wêje, ku meriv berî hertiştî ji xwe fedî bike.
- Eger ji asîmên azadî bibare, berî koleyên sîwanan vegirin.
________________________________________________
Sofoklîs(Sophocles -496 B.Z):
- Peyvek tenê me ji êş û derdên jiyanê sefiraz dike, ew jî "Evîn e"
- Her ku tiştên meriv ji ber ve fedî dike bêtir bûn, meriv ji kemaliyetê ve nêzîk dibe.
- Tenê dem merivê qenc dide xuya, lê yê ne qenc "rojek tenê" bes e ku rûyê xwe din xuya bibe.
- Xaleyek heye, piştî wê ta edalet dîsa ne edalet e.
- Bext nikar tiştekî ji kesên tiştekî nakin re bike.
- Derew najê ta ku pîr bibe.
- Hişmedî ji her şoreşê baştir e.
- Mirin kesên pêtal nabê, tim yê qenc vediqetîne.
_______________________________________
Ûvîd(Publius Ovidius Naso -43 B.Z):
- Kerahet mêrkuj e û evîn jinkuj e.
- Yê bawer bike ku rewşa wî baş e, dê rewşa wî baş be.
- Hinekî bêhna xwe fereh bike, erdê vehesî bêtir gênim dide.
____________________________________________
Şîşron(Cicero - 106 B.Z):
- Tiştê em fedînakin ku pê bifikirin, divê em fedî nekin ku pê biaxivin.
- Di urta çekan de, qanûn dîl dibin.
- Yê ku dîrokê nexwîne, herdem dê zar bimîne.
- Kujer li felsefê nagerin, lê li qezenca xwe digerin.
- Ramandin, azad e.
- Derewcî, ta rastiyê bêje jî nayê bawerkirin.
- Hinek ji wexta te ji bo heval û dostan, û hinek ji bo malbetê, û hinek hêdîbûn ji boyî te, pişt re ji pêşverojê netirse.